Kan filosofie te kritisch zijn? Het kritische (onderscheidende) karakter van filosofie is juist zo noodzakelijk omdat de empirie niet altijd scherprechter kan zijn, zoals bij de natuurwetenschap. Maar christelijke filosofie kent wel principes, beginselen. Juist het ontwikkelen van filosofische stellingen rust op een gedegen onderzoek van de principes.
In de praktijk levert de kritische benadering een scala aan filosofische stelsels op, niet één stelsel. Filosofie heeft nu eenmaal een ander ontwikkelingspatroon als natuurwetenschap, wiskunde of taalkunde, hoewel ook zij een beschrijvend karakter dient te hebben.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
6 opmerkingen:
Leuk is dat --- ik schrijf hier voor dat de filosofie een beschrijvend karakter hoort te hebben. Filosofie heeft kennelijk ook een prescriptief karakter als het om haar zelf gaat.
Ik ben het niet met je eens dat de empirie niet altijd scherprechter kan zijn, maar dan bedoel ik empirie wel in de breedste zin van het woord, in lijn met hoe ik ervaringen beschreef. Hoe kan er onderzoek gedaan worden naar de principes zonder de empirie? Treden de principes ons niet altijd tegemoet vanuit de praktijk? Ik bedoel met empirie niet dat het aan natuurwetenschappelijke criteria als herhaalbaarheid hoeft te voldoen, maar slechts dan het in de praktijk van het leven geworteld moet zijn.
Wat bedoel je trouwens precies met principes, kun je daar voorbeelden van geven? En de grote vraag daarbij is in mijn ogen: hoe kom je aan deze principes?
Empirie gaat om waarnemingen of ervaringen, maar de ratio heeft een onderscheidend karakter. Theorieën gebaseerd op waarneming van de praktijk kunnen elkaar namelijk tegenspreken, elkaar ondersteunen, of onafhankelijk zijn van elkaar.
De eerste beginselen van christelijke filosofie komen natuurlijk van de openbaring van God, uit de openbaringen van het oude en het nieuwe verbond (het evangelie). Om precies te zijn: daarin staat wie God is, en wie we zelf zijn en waren.
Dooyeweerd zegt in zijn Wijsbegeerte der Wetsidee dat christelijke filosofie begrensd is door de 'wet', de orde die de Schepper in de werkelijkheid heeft gelegd. Als filosofie over de grenzen van die wet probeert vragen te stellen, vergeet ze zichzelf en wordt ze zinloos.
Volgens mij is de kracht van filosofie juist dat alles ter discussie kan staan. Bovendien is een houding die zulke grenzen stelt aan je filosofisch denken niet zo vruchtbaar in een pluralistische samenleving. Op deze manier kun je je niet verantwoorden tegenover anderen.
Bovendien is de vraag wat de scheppingsorde precies inhoudt ook niet zo simpel te beantwoorden.
Dooyeweerd stelt (in zijn Wijsbegeerte der Wetsidee, deel I) dat alle filosofie een vertrekpunt nodig heeft, een ἀρχη (archè, oorsprong). Vervolgens geeft hij een kritische analyse van andere vertrekpunten van filosofie.
Ik ben het met je eens dat christelijke filosofie verantwoord moet worden naar anderen. Ik denk dat Dooyeweerd dat in zijn kritische eerste deel van de Wijsbegeerte der Wetsidee dat ook uitvoerig gedaan heeft ten opzichte van de grondslagen van de filosofie. Het is goed om dat te blijven doen.
Ik zei dat filosofie zinloos wordt als ze over de grenzen van die wet vragen gaat stellen, maar dat moet inderdaad aangetoond worden door een kritische benadering van de grondslagen van de filosofie.
Het is goed te verkennen waar de grenzen liggen, maar dan moeten we ons er ook aan houden. Er zijn gewoon christelijke principes die we (er)kennen als oorsprong van de filosofie.
Een reactie posten