zaterdag 24 januari 2009

Over de slaafse wil

Is het bij het leerstuk van de vrije wil zo belangrijk dat we het verstandelijk gemakkelijk, behapbaar maken? Het kernpunt is dat onze wil totaal is verdorven, en dat alle goeds van God alleen komt. En als onze wil zo verdorven is, zou het verstand dan kunnen -- en willen -- verstaan? Zelfs al zou het helder zijn, het zou nog niet door een gevallen mens te accepteren zijn, omdat zijn hele ik tegen is. Verstaan is een werk niet alleen van het verstand.

Zo valt het te verklaren dat velen, zoals ook Erasmus, het dogma "niet begrepen" hebben en meenden dat de waarheid acceptabeler moest zijn. Luther heeft er in zijn geschrift 'De servo arbitrio' adequaat op gereageerd. De mens moet gehoorzamen, maar wil niet.

Natuur en geest

Uitgestrekte, indrukwekkende schoonheid. Dat is de indruk van de natuur. Na de zondeval werd de natuur vervloekt om ons, en dat maakt bijna een einde aan vrede --- en rust.

Toch blijft in zoveel tekens een indruk van de Schepper. En dat is er niet een van onrust of wilde emotie --- maar een van rust. Extase -- buiten jezelf staan, een andere wereld zien -- heeft daarom een totaal andere christelijke betekenis dan de heidense. Als mensen door Gods Geest 'buiten zintuigen' en 'uit zichzelf' zijn, gaat dat niet gepaard met woeste, verscheurende emotie -- dat is van een andere geest, van de duivel.

Anderzijds, we moeten niet denken dat een doodse, of op niets of op de mens gerichte meditatie enig licht van God met zich heeft. Menselijke overtuiging is overigens een hoogst onbetrouwbare gids als het gaat om geestelijke dingen --- een blinde gids, die zelfs graag dwaalt. Daarom moet alle vertrouwen op de andere openbaring van de Schepper -- het Woord, de Bijbel -- gegrond zijn.

donderdag 8 januari 2009

Kunst en wonder

Kunst is iets wonderlijks.

De eerste hoofdlijn bij kunst is de schoonheid die er in de wereld om ons heen, de natuur, is: een mysterie? In het hindoeisme, de groep van indische religieuze tradities, neemt ritme, beweging en harmonie van het universum / universa een grote plaats in. De mens die één probeert te worden met de ritmes van de natuur. Dat is bijvoorbeeld ook een centraal thema in de ideeën van Marie Jaëll, een Frans pianiste die de wetenschappelijke en filosofische aspecten van pianospel en muziek bestudeerde.

Een tweede hoofdlijn is de creativiteit van de menselijke geest: een mysterie? Vooral de filosoof Hegel heeft in zijn filosofie een centrale plek voor de menselijke geest, en van daaruit formuleert Hegel ook een perspectief op kunst.

Voor de christen blijft kunst een wonder. Maar veel centraler staat de persoonlijke relatie tussen de mens en God, die dit alles ook gemaakt heeft, en de Heere Jezus Christus, die om mensen te redden vernederd mens werd.

zaterdag 3 januari 2009

Getal

Het is verbazingwekkend met hoeveel orde de schepping gemaakt is. Zonder natuurlijke soorten (die zich voortplanten en daardoor dezelfde eigenschappen delen) en stoffen zou intelligentie amper mogelijk zijn. Identificatie van een individueel voorwerp gebeurt grotendeels door te refereren aan natuurlijke soorten.

Door de identificatievermogens van de mens leert deze al vroeg omgaan met patronen in die identificatie: groepen, aantallen, spatiële en temporele ordening. Deze wiskundige abstracties zijn een ander gegeven van de natuur. John Byl noemt in zijn boek 'De ultieme uitdaging' het getal een basisonderdeel van de schepping.

Deze dingen stellen de mens in staat om te denken: een onmisbaar basisvermogen na de zondeval, tenminste om het goed en het kwaad te kennen zonder de Schepper. Natuurlijk is kennis altijd al een wezensdeel van de mens, maar kennis zoals die voor de zondeval ongerept bestond, is heel wat meer dan redeneren.