Bestaat kunstmatige intelligentie? Met andere woorden, zullen mensen ooit in staat zijn intelligente machines te maken? Ik denk van wel. (Lees ook mijn eerdere post over "De afschaffing van het verstand".) Maar hoe zit het met gevoelens?
Mensen hebben gevoel. Dieren hebben gevoel. Computers hebben geen gevoel. Maar laten we de betekenis van gevoel verder bekijken. Mensen hebben zelfbewustzijn, een besef van een 'ik'. Mijns inziens is dat een fundamenteel verschil met dieren. Meest intelligente dieren, zoals chimpansees, zijn wel tot uitzonderlijk intelligente handelingen in staat -- ik heb zelfs gehoord van een chimpansee die oude vrouwtjes hielp met oversteken -- maar het blijft bij intelligente gedragspatronen; zelfbewustzijn, of bewustzijn van de morele waarde van de wereld, hebben ook de meest intelligente dieren niet. Ik denk niet dat er in de ogen van de chimpansee die ouderen hielp met oversteken iets van ideologie of moreel besef te lezen was.
Maar wat is gevoel dan? Is gevoel 'slechts' een biologisch mechanisme? Ik zou willen stellen dat gevoelens inderdaad op een biologisch mechanisme berusten, maar het kenmerk van gevoelens ligt in onze waarneming. Gevoelens zijn de manier waarop wij rationeel onverklaarbaar gedrag waarnemen. En, vervolgens, gedragingen zijn de handelingen die we toeschrijven aan (wat wij waarnemen als) een individu.
Het is daarmee discutabel of computers gedrag hebben -- dat hangt ervan af of we 'de computer' als een individu zien die alles op het scherm toont, of dat we de computer slechts opvatten als fysieke printplaat die meerdere dingen met elkaar verbindt. Maar het is zeker dat computers geen gevoel hebben, want alles wat ze tonen, kunnen wij rationeel verklaren door onze kennis van de computertechniek.
Anders wordt het als in de toekomst kunstmatige intelligentie ontstaat die te veelomvattend is om eenvoudig rationeel te doorzien. Misschien ontstaat er dan wel een conflict tussen het waargenomen individu en rationeel ondoorzichtige gedrag, en de 'rationele' gedachte dat alles 'maar op techniek berust'.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
4 opmerkingen:
Een lastig probleem, vooral vanwege het raadsel van het 'ik'.
Een belangrijk deel van de oplossing ligt denk ik in de overtuiging dat er een geestelijke afdruk van hogere morele waarden te vinden is in onze werkelijkheid. Deze waarden zijn niet in ideale zin gerealiseerd in het stoffelijke, maar zijn wel in ideale zin door mensen bij benadering te kennen. Onze wil richt zich in meer of mindere mate op deze waarden, en onze gevoelens zijn afhankelijk van onze wil (we worden boos als we iets niet willen bijvoorbeeld, blij als we iets meemaken wat we willen, enzovoort). Ik denk - in tegenstelling tot wat je stelt - dat chimpansees ook in een kleine mate (namelijk ter grootte van hun bewustzijn) functioneren binnen deze orde van morele waarden. Machines zoals gecompliceerde, niet-transparante robots, kunnen ook binnen deze waarden functioneren voorzover ze betrokken zijn op de werkelijkheid, of voorzover ze de afdruk van deze waarden door mensen ingeprogrammeerd krijgen. En daar zit denk ik een belangrijk verschil: het blijven door mensen gemaakte dingen die dus met gebrekkige morele kennis behept zijn, en daardoor surrogaat-gevoelens hebben.
Maar ik moet zeggen dat het probleem van de mogelijkheid van een robot die de mens naar de kroon steekt mijn verbeelding te boven gaat.
Het is namelijk zo dat al zou er een robot zijn die een exacte kopie zou zijn van mij - laten we 'm even Mister Two noemen - dan bestaat Mr2 toch niet zoals ik besta. Wat dat verschil dan is? Maar het is er.
1. Je stelt dat wij als mensen de hogere morele waarden van de werkelijkheid kunnen kennen, maar dat ze niet zijn gerealiseerd in het stoffelijke. Daar ben ik het mee eens. Maar wat brengt je ertoe om te zeggen dat intelligente dieren en machines dat ook kunnen 'kennen'? Waarmee kunnen ze dat dan kennen? Volgens mij gaat het hier om een boven-natuurlijk vermogen. Of wil je stellen dat je die waarden met een natuurlijke vermogen kunt kennen? Welk natuurlijk vermogen dan? En heeft een Chimpansee dus een ideologie?
Mijns inziens is het hoogstens zo dat dieren zo geschapen zijn dat ze die hogere waarden onwillekeurig gehoorzamen. (En ja, als wij mensen machines maken zou een machine vergelijkbaar aan onze bedoelingen kunnen voldoen.)
2. Ik ben het er mee eens dat een robot niet een mens kan zijn, en wel om reden dat een robot geen bovennatuurlijke geest heeft. Maar jij geeft geen enkele reden waarom dat niet zou kunnen zijn. Hoe bewijs jij dat het verschil er is?
Waar haal je die sterke scheiding tussen natuur en bovennatuur vandaan? Er zit een soort hierarchisch-organische structuuropbouw in de werkelijkheid, waardoor ook simpele structuren hoge waarden in zich hebben. Neem een geslepen kiezelsteen, of een fraai herfstbos. Daar is geen sprake van zelfbewustzijn, maar wel van morele waarden die tastbaar aanwezig zijn. (Ze zijn dus wél gerealiseerd in het stoffelijke, maar met gebreken.) Het is wel de geest, die alleen deze waarden kan waarnemen en ervaren, maar toch is deze ervaring niet voorbehouden aan mensen, omdat dieren ook een geest hebben, zij het geen ziel. Het kwalitatieve verschil tussen mensen en dieren uit zich denk ik in dat het dier deze werkelijkheid neemt voor wat ze is, maar mensen iets nieuws kunnen maken en bedenken - zoals een ideologie. Als je de ziel ziet als het bovennatuurlijke, dan zou ik het nog niet zo onaannemelijk vinden dat de mens in staat is om ooit de geest in de machine te wekken, maar zonder de eeuwige kern ervan, die God ons gegeven heeft, en "in Hem zijn wij".
Ah, nu begrijp ik wat je met "niet in ideale zin gerealiseerd" bedoelde; ik las het als "ideëel" tegenover "reëel". Daar haalde ik het dus vandaan ;).
Mijn scheiding tussen natuur en bovennatuur is denk ik hetzelfde wat jij het kwalitatieve verschil tussen geest en lichaam of machine enerzijds, en ziel anderzijds noemt. Let wel dat dat een belangrijk verschil is, want het geeft het kennen van een 'ik', de basis van moraal.
Je hebt ten slotte gelijk als je zegt dat gevoelens op bepaalde waarden kunnen worden gebaseerd. Dat had ik inderdaad niet genoemd in mijn bericht terwijl ik gevoelens definieerde. Maar ik wilde vooral uiteenzetten waarom 'gevoelens' niet gebaseerd hoeven te zijn op een besef van een 'ik', en vanuit dat perspectief vooral door ons -- vanuit ons morele besef -- zijn verondersteld.
Een reactie posten