Vervangingstheologie

Een mooi scrabblewoord, zou je kunnen denken. Of: Nee! Theologie!

Ik zal maar gauw voor degenen die het niet herkennen uitleggen wat het betekent: Vervangingstheologie is een naam voor als christenen denken dat God het Joodse volk niet meer belangrijk vindt en het heeft vervangen door de wereldwijde kerk van gelovigen uit Joden en niet-Joden. Dus waar het in de Bijbel over het Joodse volk gaat, gaat het nu over de christelijke kerk.

Ik begrijp de pijn en woede van Joden over deze misvatting. Het is alsof een geadopteerde zoon tegen de natuurlijke zoon zegt: "Joh, jij doet er niet meer toe, mijn vader houdt alleen nog maar van mij. Het is nu mijn vader, niet meer de jouwe." Of als hij zegt: "Ik heb vanaf nu evenveel recht op de erfenis als jij, dus kom maar hier met mijn helft."

Tegelijkertijd is er ook een andere kant. Laten we in de analogie van de geadopteerde zoon blijven, want dat lijkt op wat de christelijke gemeente eigenlijk is. Het is terecht als hij zegt: "Jouw vader is nu ook onze vader en jouw vader houdt nu ook van mij." Ik heb niets met vervangingstheologie, en wil hiermee er absoluut geen advocaat van worden. Maar ik wil beide kanten van het gevoel vertolken - zodat ook de geadopteerde zoon zich niet ontheemd gaat voelen. Maar als we de natuurlijke zoon dat gevoel van ontheemd zijn ook maar enigszins bezorgen, past het ons dat we ons terugtrekken, en hem de volle aandacht en liefde van onze vader gunnen.

Vanaf een grotere afstand bekeken zijn we allebei (Jood en niet-Jood) geadopteerd, beiden van hetzelfde stof en naar hetzelfde beeld, en hebben we allen onze eigenheid en erkenning nodig. Gelukkig geeft God ons die.