Rechtvaardigheid van de straf die God, de hoogste Rechter, oplegt, is misschien nog wel het moeilijkst te begrijpen wat betreft Gods rechtvaardigheid. Voor kleine overtredingen krijgen we in Nederland een boete of een waarschuwing. Voor de grootste overtredingen krijg je 'levenslang', wat ook niet letterlijk levenslang betekent. De doodstraf is afgeschaft, wellicht om altijd de mogelijkheid van levensbetering te geven.
Gods oordeel veroordeelt tot de eeuwige pijn. Dat betekent dat levensbetering niet meer mogelijk is. Het is onmogelijk, als je het offer van Christus afwijst en vijandig tegenover God blijft staan, om nog tot inkeer te komen. Is die straf wel rechtvaardig?
Wanneer is een straf rechtvaardig? In 'Schuld en boete' (Dostojevski) vermoordt de hoofdpersoon een oude vrouw en steelt haar geld. Deze daad verdedigt hij met een beroep op zijn armoede. Echter, zijn geweten gaat steeds sterker spreken en kwelt hem uiteindelijk zo dat hij niet meer verder kan leven. Hij geeft zichzelf aan en gaat vrijwillig in ballingschap naar Siberië.
Vooral deze gekweldheid van een schuldig geweten komt naar voren in 'Schuld en boete'. Maar wat is de rechtvaardige straf voor een moord? Is dat wel die ballingschap naar Siberië? Is het niet eerlijker om je eigen leven te geven? Dat klinkt eerlijk. Maar is het voldoende? Als je een leven neemt, herstel je het verdriet en de pijn door zelf gedood te worden? Natuurlijk niet. Herstel is zelfs onmogelijk. Totdat degene uit de dood zal opstaan is het verdriet en de pijn er, en ook dan is het onrecht en de schuld van het nemen van iemands leven niet vergoed.
Misschien zeg je: maar moord is ook extreem. Maar wat is dan de rechtvaardige straf voor haat? Is het om zelf gehaat te worden? Kun je kwaad met kwaad vergoeden? Natuurlijk niet. Kan haat door berouw en door daden van liefde vergoed worden? Nee, het moet nog steeds vergeven worden.
Straf en boete vergoedt dus nooit wat er aan kwaad is gedaan. In het geval van diefstal of roof kun je makkelijk de financiële schade vergoeden, maar niet het kwade motief achter die diefstal of roof, niet de verkeerde beslissing om te nemen wat van een ander is.
Straf en boete is dus geen volledige vergoeding. Het kan andere doelen dienen, zoals dat degene die straf ontvangt leert hoe erg het is wat hij gedaan heeft door de pijn van de straf. Het heeft dan een leerdoel. Het kan ook gezien worden als afgedwongen respect voor wat vernield is. Het heeft dan een symbolisch doel (een gedachte die ik professor Arnold Burms in Leuven heb horen uitleggen).
Maar of je straf nu als leerdoel of als symbolisch ziet, het is goed om te bedenken dat er dan geen absolute maatstaf is van wat een rechtvaardige straf is. Hoe weet je namelijk dat iemand echt geleerd heeft van de straf? Dat is niet te meten, tenzij we iemand door en door kennen, en dat kunnen wij mensen niet. En hoe weet je of de straf voldoende symbolische waarde heeft? Dat is subjectief: voor het ene slachtoffer is een kleine straf genoeg als symbolisch herstel, voor een ander is geen enkele straf voldoende tot herstel. Er is dus geen absolute maatstaf.
We moeten concluderen:
- Wij mensen weten niet hoe we het kwaad moeten herstellen. Er is vanuit ons mensen geen sluitende oplossing voor. Straf is onderdeel van recht, maar niet toereikend voor herstel. Berouw en vergeving opent de weg naar herstel, maar de weg naar vergeving moet ook geopend worden.
- Er is geen absolute maatstaf van wat een rechtvaardige straf is.
Daarom is het nodig dat wij mensen omhoog zien naar de Rechter van hemel en aarde om van onze zonden verlost te worden. En God heeft ons laten zien hoe we gered kunnen worden, en hoe hoog de prijs van het kwaad is, door Zelf naar deze aarde te komen en voor onze zonden te sterven. Hij heeft ons ook gewaarschuwd voor dat het kwaad uiteindelijk uitloopt op de eeuwige pijn, als we deze verlossing niet aannemen. Jezus zegt (Markus 10:45):
"Want ook de Zoon des mensen is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen, en Zijn ziel te geven als losprijs voor velen."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten