Middeleeuwen

Als christelijke filosoof zou ik toch op z'n minst de Middeleeuwse filosofie wat moeten rehabiliteren. Tot nu toe heb ik dat nauwelijks gedaan, omdat ik vooral modern ben opgevoed, maar deze keer dus een kritische noot bij de goedkope kritiek op de Middeleeuwse filosofie --- met een knipoog. Wees gerust, het is een parodie.

1. Kleur-argument. De kritiek op de Middeleeuwse filosofie is totaal gekleurd vanuit de algemene achtergrond van iets waar we van af moeten, het atheïsme. De hele kritiek op de Middeleeuwse filosofie kunnen we begrijpen vanuit het atheïsme. Nu, atheïsme is een theorie die filosofisch niet zoveel soelaas biedt --- dus de hele kritiek op Middeleeuwse filosofie is weinig filosofisch --- op een paar uitzonderingen na misschien.


2. Beter-argument. De onderwerpen van kritiek op de Middeleeuwse filosofie kwamen zonder uitzondering ook al in de Middeleeuwen zelf aan bod. (Een voorbeeld: kritiek op het godsbewijs van Anselmus werd al gegeven door Gaunilo.) Kortom, we kunnen beter alle kritiek op de Middeleeuwse filosofie in de afvalbak gooien en op de oorspronkelijke kritiek zoals in de Middeleeuwen zelf teruggrijpen. Die staat immers veel dichterbij de zaken?


3. Wereldvreemd-argument. Kritiek op de Middeleeuwse filosofie heeft een miskenning van historische continuïteit. (Zonder de Middeleeuwen had de filosofie verschillende thema's niet gehad, waren de culturele ontwikkelingen anders gegaan, etc.) De miskenning van historische continuïteit is iets wereldvreemds, en het is moeilijk om de moeite op te brengen om zich in zo'n wereldvreemd onderwerp te verdiepen.


4. Bekrompenheid-argument. Kritiek op de Middeleeuwse filosofie kan onmogelijk van grote denkers zijn. De Middeleeuwse denkers waren immers voorbeelden van grote denkers, elke kritiek op de Middeleeuwse filosofie getuigt dus sowieso van een zekere bekrompenheid (bewust of onbewust).


5. Vorm-argument. Kritiek op Middeleeuwse filosofie gebruikt niet-Middeleeuwse terminologie, en heeft een structuur die in de Middeleeuwen absurd zou zijn gevonden. Om die reden kan ik (die de Middeleeuwen serieus neem) kritiek op Middeleeuwse filosofie nauwelijks serieus nemen.


6. Vooronderstelling-argument. Alle kritiek op Middeleeuwse filosofie is nogal eenkleurig. Het heeft ongeveer dezelfde vooronderstellingen en thema's.

Misschien zou ik nog even door kunnen gaan, maar voorlopig lijkt me dit genoeg ;).

(P.S. Hier punt voor punt de onjuiste redeneringen waarop ik deze parodie schrijf:

1. Kleur-argument. Middeleeuwse filosofie is totaal gekleurd door theïsme.
2. Beter-argument. Voor betere filosofie kunnen we beter teruggaan naar de Klassieke Oudheid.
3. Wereldvreemd-argument. Geloof is wereldvreemd, Middeleeuwse filosofie dus ook.
4. Bekrompenheid-argument. In de Middeleeuwen kunnen er geen even grote denkers geweest zijn als nu.
5. Vorm-argument. Middeleeuwse terminologie is niet actueel meer.
6. Vooronderstelling-argument. Alle filosofie in de Middeleeuwen heeft ongeveer dezelfde vooronderstellingen en thema's.

Vergelijk ze met de bovenstaande, en begrijp dat ze onzinnig zijn.)

Voor een goede uiteenzetting van de Middeleeuwse denkers en geschiedenis, zie trouwens "A History of Medieval Philosophy", Frederick C. Copleston, University of Notre Dame, 2007.